RAILWAY WORKERS' BUILDING

EN↓

КУЛТУРАТА КАКО МАШИНА[i] ЗА ЖИВЕЕЊЕ

КИНОТО ВО ЖЕЛЕЗНИЧКА ЗГРАДА – НЕВИДЛИВ ЈАВЕН ПРОСТОР

Филип Јовановски

МИНАТО - ШТО Е ОВАА ЗГРАДА?

Повеќе семејната станбена зграда Железничка колонија е изградена во 1946 година од архитектот Михаил Дворников, во истиот период кога Ле Корбизје го гради Марсејскиот блок (Unité d’Habitation), 1947-1949 година[ii].

Она што е важно да се истакне за архитектонската концепција на оваа зграда е дека таа е обликувана во затворен периметарски блок со внатрешен двор и заеднички поврзани тераси кои ја дефинираат основната типологија на објектот, кој преку просторниот концепт треба да дефинира и иницира колектив за живеење.

Покрај станбените единици, архитектонскиот концепт вклучува и јавни простори кои жителите имале можност да ги користат и делат заедно (детски јасли, пералници, внатрешен заеднички двор и заедничко кино).

Киното претставува квалитетен архитектонски јавен простор со површина од околу 150 м2 и висина од околу 7 м. Архитектонските карактеристики на киното овозможуваат овој простор да служи за повеќенаменски културни активности кои би требало, пред сè, да служат во функција на локалната заедница.

Токму киното, за нас претставуваше најспецифичен дел од оваа зграда.

Истото служело за проекција на филмови и средби на станарите и куќниот совет.

Киното функционирало до почетокот на 70-те години. Се проектирале филмови со различни социјални и историски содржини, но првенствено било наменето за самите жители на зградата.

Од тој период, па сè до денес, киното се користело инцидентно за различни настани, пред сè снимање на музички спотови и филмови, но сè до активирањето на неколку проекти на нашите организации (ФРУ и „Локомотива“), тоа не било активирано во корист на некој поширок (јавен) интерес.

ИСТОРИЈА – КОНТЕКСТ – ШТО СМЕ НАПРАВИЛЕ ДО СЕГА ЗА ОВАА ЗГРАДА?

Идејата да се работи на киното во Железничка зграда е произлезена од работата на проектот IBCT („If buildings could talk“ /„Кога зградите би зборувале“) во периодот од 2015-2017 година.

„Кога зградите би зборувале“ започна како регионален проект (Скопје/Белград/Загреб) чија цел е отворање, истражување и користење на нови облици на заедничко градење на капацитети за повеќедимензионално откривање на минатото, сегашноста и иднината на одреден јавен простор, како и неговото историско и политичко значење во конкретниот локален контекст, сè со цел зацврстување и активирање на врската/дијалогот со одредена заедница. Исто така, овој проект се стреми преку користење на современи уметнички приоди да придонесе кон подигање на свеста за улогата на уметноста и културата во општествениот контекст и важноста во актуелизирањето и креативното решавање на општествено-политички прашања.Оваа идеја произлезе директно од неколкугодишната меѓусебна соработка и заеднички интерес на организациите/партнерите: ФРУ – „Факултет за работи што не се учат“ од Скопје, „Фрлачи на сенки“ од Загреб и „Супервизуелна“ од Белград, првенствено со цел за создавање на силен, флексибилен, инспиративен, креативен дијалошки и дискурзивен простор/рамка за заедничко создавање, размена на знаење и општествено делување во полето на интердисциплинарните изведувачки, антрополошко-урбанистички и –општествено-ангажирани истражувања на просторот.

Оваа идеја, во својата прва фаза беше поддржана од Balkans Arts and Culture Fund и подразбира истражување на зградите: Железничка зграда во Скопје, комплексот на згради Белвил во Белград и Фабриката Пенкала – Мостер во Загреб, како и работилници со станарите и со студенти, архитекти, планери, но и сите заинтересирани за овие прашања во периодот од октомври 2015 до септември 2017 година. Во рамките на овој проект досега се остварени повеќе различни активности во директна соработка и комуникација со станарите, поточно куќниот совет на Железничка зграда, а таму беше спроведена и една изложба насловена „Колективна одлука“ во која учествуваа неколку уметнички колективи меѓу кои: Свирачиња, Скопје; КУЛА, Скопје; Група Елементи, Битола; Мирјана Боба Стојадиновиќ, Белград; Владан Јеремиќ и Рена Радле, Белград; Ивана Ивковиќ, BADco., Загреб; Нада Прља и Даниел Серафимовски, Скопје; Проект „Културен лифт“, Јелена Пашиќ и Матија Краљ, Загреб.

Исто така, беше одржано и предавање на Ведран Хорват од Институтот за политичка екологија од Загреб, и двата настани во рамки на ПОП АП АКТО фестивалот за современи уметности во Скопје (23-28.09.2016 година), во организација на ЗГ ФРУ.

Во октомври 2017 година, во просторот на Железничка зграда се одржа настан со наслов КОГА ЗГРАДИТЕ БИ ЗБОРУВАЛЕ, кој се состоеше од една панел дискусија и изведба на перформативно–истражувачки проект.

Станува збор за повеќеслоен и мултидисциплинарен проект кој подразбира истражувачки

процес изведен во форма на перформанс на уметникот Филип Jовановски во соработка со архитектот-истражувач Дејан Ивановски, како и конференција и публикација, сето тоа курирано од Ивана Васева.

Проектот „Кога зградите би зборувале“ претставуваше креирање на изведбено дело со зградата, а не за зградата, што претставува клучна компонента во продуцирањето на тоа дело.

Овој проект, меѓу другото, сака да ја покаже можноста на уметноста да вклучува во својата постапка, да биде социјално свесна и да гради процеси на застапување како дел од уметничката форма, а не да има само репрезентативна функција.

Важен дел од процесот беше работата со станарите, каде преку заедничкото учење и соработка се креираше ново знаење за процесите на создавање на заедница.

Вклучувајќи станари (воглавно староседелци) директно во процесот на работа на сценариото, проектот направи blow up на еден живот изложен во уметнички контекст (фестивал за театар, Младински отворен театар). Животот стана сцена во која противречностите на историјата, меморијата и фикцијата што беше додадена во сценариото, се обидоа публиката да ја вовлечат во значењето и вредноста на овој запоставен станбен комплекс.

Проектот „Кога зградите би зборувале“ беше дел од фестивалот „Млад отворен театар“ во Скопје, во рамки на придружната програма, и е во соработка со проектот „Културни простори за активни граѓани” во партнерство со „Локомотива“ – Центар за нови иницијативи во културата и уметноста.

Уште еден значаен настан за вклучување на локалната заедница, кој го реализиравме во просторот на киното, е настанот АКТИВНО КИНО ЗА ЗАЕДНИЦАТА.

Идејата на овој јавен настан, кој се одржа на 23 јуни 2018 година во киносалата на Железничка зграда, беше да се презентира досегашната работа реализирана во рамки на проектот „Културни простори за активни граѓани“, поврзана со Железничка зграда во Скопје.

Позитивните искуства од овој настан ни овозможија да создадеме програмска и застапувачка рамка која ќе ни ги одреди идните чекори во процесот на работа во/за овој простор.

Настанот се состоеше од следниве активности:

1. Изложба на идејните решенија – предлог-проекти од млади архитекти кои се пријавија на студентскиот конкурс за доставување на предлози со идејно решение за нов внатрешен просторен концепт (dream space) на постоечкото кино во Железничка зграда во центарот на Скопје;

2. Доделување на сертификати на сите учесници на конкурсот. Доделување на награди за 3-те најдобри решенија. Наградите ги доделија членовите на жири- комисијата: Дејан Ивановски – архитект, Слободанка Стевческа – ликовна уметница и Максим Наумовски – архитект;

3. Видео колаж – презентација на фотографии и видеа од активности реализирани во рамки на проектот „Културни простори за активни граѓани“;

4. Дискусија на тема „План на употреба на Железничка зграда“ со присуство на претставници на општина Центар и повеќе соработници.

Различните типови на активности обединети во еднодневниот настан (од изложба на студенти до дискусија со градоначалникот на општина Центар), опфатија широк опсег на заедничките интереси на пошироката локална заедница. Овој настан претставуваше уште еден успешен механизам во ангажирањето на повеќе страни во процесот на застапување и повторно оживување/зацврстување на оваа локална заедница со фокус на заедничкиот јавен простор - киното.

АКЦИЈА - Зошто ние работиме во оваа зграда?

Зошто го работиме овој проект/простор? Највеќе поради неговата политичност, а не само поради тоа што ни се допаѓа просторот (архитектонски е „убав”).

Овој простор ни е важен бидејќи ни овозможува да се занимаваме со и да ги преиспитуваме механизмите на функционирање на моќта на колективот, кој во случајот со овој простор бил одреден од архитектонскиот простор на самата зграда.

Токму во таа насока ги фокусиравме целите и методите на работа во самото истражување, во зацврстување на меѓусебните односи на станарите.

Сметаме дека ниту една донација за санирање на зградата не може да се реализира, доколку првично станарите не се свесни за потенцијалот на архитектурата на самата зграда и за тоа на кој начин треба да соработуваат со својата заедница на станари за да навистина имаат подобар квалитет на живот.

Исто така, интересот за работа во киното на Железничка зграда произлезле по неколкумесечно истражување на неколку важни објекти/згради во Скопје кои го одразуваат духот на заедништвото изразено преку модернистичката архитектура нa градот. Тие објекти беа студентскиот дом „Гоце Делчев“, Градски Трговски Центар и Железничка зграда, како архитектонско-политички потентни на свој начин.

Се одлучивме за Железничката зграда бидејќи сметавме дека таа ги обединува сите архитектонски аспекти на овие објекти, создавајќи една целина од домување и мултуфункционален јавен заеднички простор.

Модернистичката архитектура, како дел од една глобална тенденција во средината на минатиот век, претставуваше важна точка на повторното реобмислување на вредностите врз кои бил граден градот Скопје (особено по земјотресот во 1963 година).

Тоа, пред сè, биле вредностите на ЗАЕДНИШТВО, СОЛИДАРНОСТ, ПРАВОТО НА ГРАД, кои беа насилно одземени во изминатата декада и повеќе.

Токму овие вредности врз кои бил изграден градот, изминатава декада произведоа многу општествени судири на линијата на тоа што е национална, а што интернационална култура?

Која култура треба да преовладува? Дали културата каде јавниот простор и интерес треба да бидат иманентни за неа (архитектурата во случајов) или културата на капиталот кој со својот брз раст има право насилно да го одзема правото на град (примерот со проектот „Скопје 2014“)?

„Нашиот“ простор претставува еден од ретките примери кои го штитат (и треба да биде заштитен) правото на град, правото на јавниот простор.

Затоа, изборот на овој простор и неговата вредност во самиот модернистички контекст во кој е создаден (Железничката колонија) претставуваше уникатен градски пример на јавен (sharing) простор со содржина КУЛТУРА, кој во себе треба да вклучува активности за и со локалната заедница.

Не случајно архитектот на зградата го проектирал овој простор како дел од живеењето, а не како додаток кој ќе сервисира содржини кои не се директно поврзани со потребите на станарите.

Наместо повеќе станови (нешто што во денешно време би се очекувало), Дворников во „замена”, оставил еден ШИРОК простор за КУЛТУРА.

Овој пристап во проектирањето на зградата ја покажува улогата на (модернистичката) архитектурата во создавањето на заедничкиот живот (архитектура во „функција” на социјалното домување), и тоа преку аспектот на култура, нешто што е реткост во денешниот капиталистички систем на изградба на простори за ЖИВЕЕЕЊЕ кои имаат за цел само и само профит како интерес, занемарувајќи ги јавните содржини.

Затоа што тешко може да создаваме заедница/колектив изолиран од контекстот во кој таа заедница функционира.

Во град граден/диктиран првенствено од капиталот, тешко се одржува ваков уникатен, несигурен простор, и тоа е можеби една од најголемите причини за нефункционалноста на самиот колектив.

Оваа опасност, кога предничи интересот на капиталот (приватниот наспроти јавниот интерес), е еден од најголемите предизвици за работа на повторно ставање во функција на квалитетот на социјалното домување и јавниот живот во оваа зграда.

Што се случува денес?

Просторот на киното, не само како симболично потсетување на вредностите на социјалистичкиот систем (каде солидарноста била иманентен дел од живеењето и работењето) туку и како физички остаток од едно време, ни дава можност врз темелите на распаднатиот политички систем одново да ја промислуваме грешката/те и да влечеме искуства за тоа како и зошто треба да се создаваат колективите денес.

Со промената на политичкото уредување на почетокот на 90-те години од минатиот век, становите во зградата, вклучително и внатрешниот двор и сите останати sharing простори во кои спаѓа и киното, се приватизираат.

Сега тој „заеднички” простор се „распаѓа”/распределува на подеднакво исти делови на колку што и припаѓа, а тоа се 74 сопственици на оваа зграда.

Просторот е на сите и на никој во исто време.

Што ќе ни е заеднички простор кога немаме ниту идеја ниту пак ресурси за да може да се одржува во живот? Зар не е логично таа двојна висина на просторот на киното да прерасне во станбен простор кој ако се продаде на нови станари во центарот на градот може да се добие висока цена и со тоа да се решат реалните проблеми на зградата која веќе подолго време се распаѓа?

Што ќе ни е активна култура во зграда која се распаѓа? Како културата ќе придонесе за да се подобри животот во оваа зграда? Зошто ни е слободен јавен простор кога нема услови за живот?

Кога капе кровот, дува промаја од прозорите, фасадата е во катастрофална ситуација, киното е преполно со гулаби, секој стан сам за себе си ја одржува/надоградува терасата?

Ова се можеби едни од клучните прашања како и зошто да продолжиме понатаму во соработка со оваа локална заедница, која треба да си го дефинира еднаш заедничкиот интерес/и. Она што пак е наша задача (на граѓанското општество), е да се обидеме да покажеме дека културата за заедницата (онака како што ја проектирал Дворников) треба да биде нераскинлив дел од живеењето и управувањето, а не од можноста да се создаде нов капитал, и дека само така киното/јавниот простор ќе ја добие својата смисла и потреба да постои во корист на заедницата, која е очигледно дека го губи или нема доволно интерес за одржување на она што им е заедничко.

Овие прашања се предизвик во идните чекори кои ние како претставници на граѓанскиот сектор би требало прецизно да ги артикулираме кон различните актери во општествениот живот (јавните институции, граѓанското општество, независните формални и неформални групи и поединци).

ИДНИНА – што правиме понатаму со оваа зграда?

Еден од главните предизвици е да се промисли што да се прави со заеднички простор за домување проектиран со сите високи квалитети на еден јавен простор (доволна висина, ширина и осветлување), а стои празен и во секој момент може да се очекува да биде искористен од некој градежен инвеститор кој профитот го става пред квалитетот на живот.

Предизвикот е како да се пронајде одржлив механизам на соработка помеѓу граѓаните, властите, професионалната заедница, за да може овој простор во иднина да (се) еманципира, а не да продуцира микро/партикуларна вредност (со тоа што преку изнајмување на просторот ќе овозможи поправка на олуци, по некој прозор од кој дува промаја, и само толку).

Како да го постигенеме тој резултат во сите реални околности со кои се соочуваме веќе подолго време?

Односите на поголемиот број на станари не се најдобари, што секако влијае во артикулацијата на проблемите и функционирањето на зградата.

Колективното живеење некогаш било дефинирано од други фактори (друг политички систем, управувањето на зградата било различно) и сега се бара (често и носталгично) еден некогашен живот во сосема друг систем, кога заедницата која моментално живее (наследила станови) таму нема никакво чувство на препознавање на потенцијалот на заедничкото, а резултатот од тоа е дека ЗГРАДАТА ПРОПАЃА (и физички, ама и на ниво на колектив).

Во таа смисла, една од главните линии на нашата културно-уметничка иницијатива е иницирање/будење/посредување односи помеѓу станарите, кои ќе ги поттикнат на активности со кои во следни чекори ќе можеме да создадеме партнерски однос на некој нов тип/модел на управување (пред сè, на киното) .

Впрочем и сè што до сега направив/ме со станарите е партнерски, со денови седење и заедничко разговарање, креирање на доверба со која ќе се создаде потенцијал за повторно градење на колективност.

Зградата била дефинирана од архитектурата/типологијата, а тоа значи, пред сè, заедничко делење на активности, навики, одговорности, живот, истакнати преку заедничките простори во самата зграда, потоа дворот кој ја поврзува зградата со јавниот простор и јавноста (случајни минувачи) и преку киното (полујавен простор за заеднички активности). Таквото функционирање на архитектонскиот модел било можно само преку моделот на управувањето кое директно влијае на одржувањето на колективот.

Моделот на управувањетo би требало да биде клучниот (политички) параметар кон кој треба да се стремиме со цел системско зачувување на моделот на колективното домување.

Денес станаритете се заглавени токму на проблематиката на управувањето, тројца ентузијасти ја водат (се грижат колку што можат) за целата зграда (ЗАЕДНИЦАТА НА СОПСТВЕНИЦИ НА СТАНБЕНА ЗГРАДА УЛ. БОРКА ТАЛЕВСКИ 26), без никаква членарина или надоместок, или пак, систем кој ќе им овозможи одржливост на колективот.

Затоа, еден од клучните аспекти на кои треба да се поработи во иднина се механизмите и формите на управување со овој простор.

Исто така, она што е заклучок од неколкугодишниот процес на работа е дека за да продолжи да функционира овој простор во својата заедница и да остане јавен, тој мора да биде во директна соработка со јавните институции кои треба да се грижат за јавниот интерес.

Овој простор не смееме да дозволиме да прерасне во приватен простор кој ќе „живее” само од изнајмување. Затоа, една од нашите задачи (на граѓанскиот сектор и задницата на станари) е овој простор да биде препознаен како јавен од страна на локалните власти .

Во овој правец, во соработка со општина Центар, предложивме да се направи една работна група во склоп на проектот активни простори на заедницата за граѓански промени, која ќе вклучи претставници на станарите, на општината и на граѓанскиот сектор.

Таа работна група ќе има за цел да биде измеѓу-зона помеѓу потребите и желбите на станарите и реалните можности на институциите, сè со цел јавниот ресурс да се вклучи во решавање/регулирање на проблемите во зградата.

Иницијално, работата на оваа работна група е поделена на две фази, едната фокусирана околу санирање на потребните делови од киното со цел да стане физички функционално, каде програмски, во соработка со поширокиот граѓански сектор, ќе биде ставено во функција.

Втората фаза е околу процесот на аплицирање за целосно санирање на фасадата на зградата. Овој процес е условен од административни и правни процедури, па затоа треба да вклучи повеќе стручни лица од различни сектори во општината за изработка на апликацијата и потребните документи кои треба да се достават до општина Центар.

Се надеваме дека процесот на функционирање на оваа работна група, која ќе работи на легислативата, но и паралелно креирајќи програмски содржини, ќе успее да ја артикулира повторно потребата од зацврстување на колективното живеење (со фокус на културата) во самата заедница и со тоа да даде пример дека зацврстување на колективот во корист на поквалитетен живот е возможен.

[i] A house is a machine for living in: Le Corbusier. [1923] 1986.“Towards a New Architecture”.

[ii] Константиновски, Георги. 1998. „Градителите во Македонија“. Табернакул, Скопје, 198.

Библиографија:

· Константиновски, Георги. 1998. „Градителите во Македонија“. Табернакул, Скопје, 198.

· Le Corbusier. [1923] 1986. “Towards a New Architecture”. Courier Corporation, Chelmsford.

***
EN⨠


CULTURE AS A MACHINE FOR LIVING
CINEMA IN A RAILWAY BUILDING - INVISIBLE PUBLIC SPACE
Filip Jovanovski

                                                                              

PAST - WHAT IS THIS BUILDING?

The multi-family residential building The Railway Colony was built in 1946 by architect Mihail Dvornikov, during the same period when Le Corbusier built the Unité d'Habitation, 1947-1949[i].

What is important to emphasize about the architectural conception of this building is that it is shaped in a closed perimeter block with a patio and jointly connected terraces that define the basic typology of the object, which through the spatial concept needs to define and initiate a collective for living.

In addition to housing units, the architectural concept also includes public spaces that residents had the opportunity to use and share together (children's cribs, laundries, indoor courtyard and common cinema).

The cinema is a quality architectural public space with an area of ​​about 150 m2 and a height of about 7 m. The architectural features of the cinema allow this space to serve for multipurpose cultural activities that should, above all, serve as a function of the local community.

It was the cinema that represented the most specific part of this building for us.

It also served as a projection of films and meetings of tenants and house councils.

The cinema worked until the early 1970s. Movies with different social and historical content were projected, but primarily intended for the residents of the building themselves.

From that period to the present day, the cinema was used incidentally for various events, primarily recording music videos and films, but until the activation of several projects of our organizations (FTL and "Lokomotiva"), it was not activated in favor to a wider (public) interest.

HISTORY - CONTEXT - WHAT WE HAVE DONE TILL NOW FOR THIS BUILDING?

The idea to work on the cinema in the Railway Building is derived from the work of the IBCT project ("If buildings could talk") in the period 2015-2017.

"When Buildings Begin" started as a regional project (Skopje / Belgrade / Zagreb), which aims to open, explore and use new forms of joint capacity building for multidimensional discovery of the past, present and future of a certain public space, as well as its historical and political significance in the particular local context, with the aim of strengthening and activating the connection / dialogue with a particular community. Also, this project strives through the use of contemporary artistic approaches to contribute to raising awareness of the role of art and culture in the social context and the importance in actualizing and creatively resolving social and political issues. This idea arose directly from several years of mutual cooperation and common interest of organizations / partners: FGU - "Faculty for things that doesn’t learn" from Skopje, "Throws to Shadows" from Zagreb and "Supervisory" from Belgrade, primarily aimed at creating a strong, flute Sybille, inspiring, creative dialogue and discursive space / common framework for the creation, exchange of knowledge and social practices in the field of interdisciplinary performing, anthropological, urban and - socially -engaged researches of the space.

This idea was supported by the Balkan Arts and Culture Fund in its first phase and includes building research: Railway Building in Skopje, Bellevue Building Complex in Belgrade and Penkala - Masters in Zagreb, as well as workshops with tenants and students, architects , planners, but also all interested in these issues in the period from October 2015 to September 2017. Within this project, many different activities have been realized in direct cooperation and communication with the tenants, more precisely the House Council of the Railway Building, and there was also an exhibition titled "Collective Decision", which included several art collectives including: ; KULA, Skopje; Group Elements, Bitola; Mirjana Bob Stojadinovic, Belgrade; Vladan Jeremic and Rena Radle, Belgrade; Ivana Ivkovic, BADco., Zagreb; Nada Prlja and Daniel Serafimovski, Skopje; Project "Cultural lift", Jelena Pasic and Matija Kraljev, Zagreb.

Also, a lecture was delivered by Vedran Horvat from the Institute for Political Ecology from Zagreb, and both events within the frames of the POP AP AKTO Festival of Contemporary Arts in Skopje (23-28.09.2016), organized by the ZG FRU.

In October 2017, in the area of ​​the Railway Building, an event titled WHEN YOU BUILD A WINDOW was held, which consisted of a panel discussion and performance of a performance-research project. It is a multi-layered and multidisciplinary project that involves research a process performed in the form of performance by the artist Filip Jovanovski in collaboration with the architect-researcher Dejan Ivanovski, as well as a conference and publication, all of which was supervised by Ivana Vaseva. The project "When Buildings Would Talk" meant creating a work of art with the building, not the building, which is a key component in the production of this work. This project, among other things, wants to show the possibility of art to include in its actions, to be socially aware and to build advocacy processes as part of the art form, and not to have only a representative function. An important part of the process was the work with tenants, where through shared learning and collaboration new knowledge about the processes of community creation was created. Including tenants (mainly indigenous people) directly in the screenplay process, the project made a blow up of one life exhibited in an artistic context (Theater Festival, Youth Open Theater). Life became a scene in which the contradictions of history, memory and fiction that were added to the script, tried to entice the audience into the meaning and value of this neglected residential complex. The project "When the buildings are going to talk" was part of the "Open Theater Open" Festival in Skopje, within the accompanying program, and in cooperation with the project "Cultural spaces for active citizens" in partnership with "Locomotive" - ​​Center for new initiatives in culture and art.

Another important event for the involvement of the local community, which we realized in the cinema, is the ACTIVE CINEMA FOR THE COMMUNITY.

The idea of ​​this public event, held on June 23, 2018 at the cinema hall of the Railway Building, was to present the current work realized within the project "Cultural spaces for active citizens", connected with the Railway Building in Skopje.

The positive experiences from this event enabled us to create a program and advocacy framework that will determine the future steps in the process of working in / for this space.

The event consisted of the following activities:

1. Exhibition of design solutions - project proposals from young architects who applied at the student competition for submitting proposals with a design solution for a new interior space concept of the existing cinema in the Railway building in the center of Skopje;

2. Awarding certificates to all participants in the competition. Awarding the Best 3 Best Solutions. The awards were presented by the members of the jury: Dejan Ivanovski - architect, Slobodanka Stevcevska - fine arts artist and Maksim Naumovski - architect;

3. Video collage - presentation of photos and videos of activities realized within the project "Cultural spaces for active citizens";

4. Discussion on "Plan of use of the Railway building" with the presence of representatives of the Municipality of Centar and several associates.

The various types of activities united in the one-day event (from an exhibition of students to a discussion with the Mayor of the Municipality of Centar) covered a wide range of common interests of the wider local community. This event was another successful mechanism in engaging more parties in the advocacy process and reviving / consolidating this local community with a focus on common public space - cinema.

ACTION - Why are we working in this building?

Why are we doing this project / space? Most of all because of his political, not just because we like space (architectural is "nice").

This space is important to us because it enables us to deal with and re-examine the mechanisms of functioning of the collective power, which in this case was determined by the architecture of the building itself.

It was in that direction that we focused on the goals and methods of work in the research itself, in strengthening the mutual relations of the tenants.

We think that no donation to repair the building can not be realized, if initially tenants are not aware of the potential of the architecture of the building itself and how they should cooperate with their community of tenants to really have a better quality of life .

Also, the interest in working in the cinema building of the Railway building resulted in several months of research on several important buildings / buildings in Skopje that reflect the spirit of community expressed through the modernist architecture of the city. These facilities were the student dormitory "Goce Delchev", the City Trade Center and the Railway Building, as architectonic-political potent in their own way.

We decided on the Railway Building because we thought that it united all the architectural aspects of these objects, creating a whole of housing and a multifunctional public common space.

Modernist architecture, as part of a global tendency in the middle of the last century, was an important point of re-thinking of the values ​​on which the city of Skopje was built (especially after the earthquake in 1963).

These were, above all, the values ​​of COMMUNITY, SOLIDARITY, THE RIGHT OF THE CITY, which were forcibly taken away in the past decade and more.

“Our” space is one of the few examples that protect (and should be protected) the right of the city, the right to public space.

Therefore, the choice of this space and its value in the very modernist context in which it was created (the Railway Colony) was a unique urban example of a public space sharing with content CULTURE, which should include activities for and with the local community.

It is no coincidence that the architect of the building projected this space as a part of living, not as an accessory to service content that is not directly related to the needs of tenants.

Instead of more apartments (something that would be expected nowadays), Dvornikov in a "replacement" left a WIDE space for a CULTURE.

This approach in the design of the building shows the role of the (modernist) architecture in the creation of a common life (architecture in the "function" of social housing), through the aspect of culture, something that is rare in today's capitalist system of building spaces for LIVING aiming at only profit alone as interest, disregarding public content.

Because we can hardly create a community / collective isolated from the context in which this community functions.

In a city built / dictated primarily by capital, it is difficult to maintain such a unique, uncertain space, and this is perhaps one of the biggest reasons for the dysfunction of the collective itself.

This danger, when the interest of capital (private versus the public interest) arose, is one of the greatest challenges for the work of re-putting in function of the quality of social housing and public life in this building.

What's happening today?

The space of the cinema, not only as a symbolic reminder of the values ​​of the socialist system (where solidarity was an immanent part of life and work), but as a physical remnant of a time, gives us an opportunity, on the basis of the decayed political system, to think again of the mistakes and to draw on the experiences of how and why the collectives should be created today.

With the change in political order in the early 1990s, residential apartments, including the inner courtyard and all other space for sharing, including cinema, are being privatized.

Now that "common" space is " falling apart" / distributes equally the same parts as it belongs, which are 74 owners of this building.

The space is to everyone and to no one at the same time.

What will be our shared space when we have no idea or resources to keep us alive? Is not it logical that the double height of the cinema's space will become a residential area that if sold to new tenants in the city center can get a high price and to solve the real problems of the building that has been falling apart for a long time?

What will be our active culture in a building that is falling apart? How will the culture contribute to improving life in this building? Why is  free public space when there are no living conditions?

When the roof drips, a window slip blows, the facade is in a catastrophic situation, the cinema is crowded with doves, each apartment alone maintains / builds up the terrace itself?

These are perhaps one of the key issues as well as why we should continue to work in cooperation with this local community, which should be defined once in the common interest. What is our task (of civil society) is to try to show that the culture of the community (as projected by Dvornikov) should be an inseparable part of living and governance, not the possibility of creating new capital, and that only in this way the cinema / public space will get its sense and the need to exist for the benefit of the community, which is obviously losing or there is not enough interest to maintain what is common to them.

These issues are a challenge in the future steps that we as representatives of the civil society should precisely articulate to the various actors in the social life (public institutions, civil society, independent formal and informal groups and individuals).

FUTURE – what are we will do with this building?

One of the main challenges is to think about what to do with this common space that it’s projected with all this high qualities of one public space (enough height, width and lightning), but it’s staying empty and at any moment can be expected to be used by a construction investor who puts profit in front of the quality of life.

The challenge is how to find a sustainable mechanism for cooperation between citizens, the authorities, the professional community, so that this space can be emancipated in the future, and not produce micro / particulate value (by renting the space to allow repair on gutters, on a window that blows a slip, and that’s it.)

How can we achieve that result in all the realities we have been facing for a long time?

The relations of the majority of tenants are not the best, which certainly affects the articulation of problems and the functioning of the building.

 Collective living was once defined by other factors (another political system, the management of the building was different) and now it is required (often nostalgically) of one former life in a completely different system, when the community that currently lives (inherited apartments) there is no sense of recognizing the potential of the joint, and the result is that the BUYER PROPOSED (both physical, but also at the collective level).

In this sense, one of the main lines of our cultural and artistic initiative is initiation / awakening / mediating relations between the tenants, which will stimulate the activities with which in the next steps we will be able to create a partnership relation of a new type / model of management above all, the cinema).

Indeed, everything that I have done with tenants has been partnership, for days sitting and talking together, creating trust that will create the potential for re-building collectivity.

The building was defined by architecture / typology, which means, first of all, the sharing of activities, habits, responsibilities, life, highlighted through the common spaces in the building, then the courtyard connecting the building with the public space and the public (casual passers-by) and through the cinema (semi-public space for joint activities). Such a functioning of the architectural model was possible only through the model of management that directly affects the maintenance of the collective.

 The governance model should be the key (political) parameter that we should strive for in order to systematically preserve the model of collective housing.

Today, the tenants are stuck precisely on the management issues, three enthusiasts guide (care as much as possible) for the whole building (COMMUNITY OF OWNERS OF RESIDENTIAL BUILDING BORKA TALEVSKI 26), without any membership fees or compensation, or a system that will allow the sustainability of the collective.

Therefore, one of the key aspects to be addressed in the future are the mechanisms and forms of managing this space.

Also, what is the conclusion of the several-year process of work is that in order to continue functioning this space in its community and remain public, it must be in direct cooperation with public institutions that need to take care of the public interest.

We must not allow this space to grow into a private space that will "live" only from renting. Therefore, one of our tasks (the civil sector and the tenant's tenants) is that this space be recognized as public by the local authorities.

In this direction, in cooperation with the Municipality of Centar, we proposed to create a working group within the project active areas of the community for civil changes, which will include representatives of the tenants, the municipality and the civil sector.

This working group will aim to be a cross-zone between the needs and wishes of the tenants and the real possibilities of the institutions in order to involve the public resource in solving the problems in the building.

Initially, the work of this working group is divided into two phases, one focused on removing the necessary parts of the cinema in order to become physically functional, where programming, in cooperation with the wider civil sector, will be put into operation.

The second phase is about the application process for complete renovation of the facade of the building. This process is conditioned by administrative and legal procedures, so it should involve more experts from different sectors in the municipality for the preparation of the application and the necessary documents that should be submitted to the Municipality of Centar.

We hope that the process of functioning of this working group, which will work on legislative, but also in parallel creating programming content, will be able to articulate again the need to strengthen the collective living (with a focus on culture) within the community and thus give an example that strengthening the collective for the benefit of a better quality of life is possible.

  

---

[i] A house is a machine for living in: Le Corbusier. [1923] 1986.“Towards a New Architecture”.

[i] Константиновски, Георги. 1998. „Градителите во Македонија“. Табернакул, Скопје, 198.